Theo hiến pháp Canada, giáo dục thuộc trách nhiệm của chính quyền các tỉnh (bang). Do đó, không có một hệ thống đồng nhất các quy định về giáo dục. Tuy nhiên nhìn chung cũng không có sự khác biệt lớn về cách tổ chức trường lớp hay thời gian học các cấp.
Hệ thống giáo dục Canada bao gồm các trường công lập và tư thục từ mẫu giáo đến cao đẳng. Ở cấp đại học, hầu hết các trường đều là công lập. Vì thế chất lượng giáo dục trên khắp đất nước đều ngang bằng nhau.
Nhìn chung, năm học bắt đầu từ tháng 9 tới tháng 6. Học sinh vào lớp 1 lúc 6 tuổi. Các trường tiểu học dạy từ lớp 1 đến lớp 6. Các trường trung học bao gồm từ lớp 7 đến lớp 11, 12, hoặc 13 tùy theo tỉnh. Từ đây học sinh có thể theo học cao đẳng , Cé gep (Cao đẳng phổ thông chuyên nghiệp) hay đại học. Cé gep dạy hai năm phổ thông hoặc đào tạo nghề trong 3 năm giữa bậc trung học và đại học. Chỉ riêng tỉnh Quebec có hệ thống Cé gep này.
Tại các tỉnh nói tiếng Anh của Canada, các trường cao đẳng được biết đến dưới nhiều thứ tên gọi khác nhau: cao đẳng cộng đồng (community college), học viện kỷ thuật (technical institutes), cao đẳng đại học (University College),.vv
Điểm nổi bật của hệ thống giáo dục Canada
Canada được xem là điểm đến hàng đầu cho sinh viên quốc tế khi muốn du học, phát triển tương lai. Một trong những điều khác biệt trong hệ thống giáo dục Canada đó là chính quyền tại mỗi bang sẽ tự xây dựng chương trình giáo dục. Điều này có nghĩa là Canada hoàn toàn không có Bộ giáo dục để quản lý hệ thống giáo dục trên toàn quốc.
Hệ thống giáo dục Canada được tổ chức hoàn toàn khác biệt so với quốc gia khác.
Việc phân quyền cho mỗi bang tạo nên sự khác biệt về hệ thống, quy định học tập ở mỗi bang. Tất nhiên, các bang vẫn phải tuân thủ theo cấp bậc và thời gian giáo dục quy định chung trên toàn quốc. Điều này đảm bảo sự đồng đều nhất định cho các học sinh dù là theo học tại bang nào.
Các cấp bậc học trong hệ thống giáo dục Canada
Giáo dục mầm non
Mẫu giáo là cấp bậc học tập đầu tiên và bắt buộc ở Canada. Cũng như các quốc gia khác, mẫu giáo tại Canada dành cho trẻ em từ 4-5 tuổi. Các trường mẫu giáo có thể thuộc hệ công lập, tư thục hoặc liên bang tuỳ vào quy định mỗi khu vực.
Năm học đầu tiên ở mẫu giáo thường miễn phí và được cung cấp bởi các trường công lập. Một số bang như Quebec hiện tại vẫn cung cấp chương trình học mẫu giáo miễn phí trên toàn bang. Một số bang khác sẽ áp dụng chính sách miễn phí cho gia đình có thu nhập thấp hoặc trẻ em khuyết tật.
Chương trình giảng dạy tại mẫu giáo Canada chú trọng vào sáng tạo, dạy các kỹ năng cơ bản như đọc, viết, toán, âm nhạc và nghệ thuật. Đây được coi là giai đoạn chuẩn bị quan trọng trước khi bước vào tiểu học.
Giáo dục tiểu học
Giáo dục tiểu học là chương trình bắt buộc đối với học sinh từ 6 đến 12 tuổi. Khác với Việt Nam, chương trình giáo dục tiểu học ở Canada sẽ bắt đầu từ lớp 1 đến lớp 6. Trong 6 năm này, học sinh sẽ học các môn Toán, Văn, Ngôn ngữ, Khoa học Xã hội, Tự nhiên,.... Và một số môn kỹ năng.
Giáo dục bậc Trung học (Secondary School)
Hệ thống giáo dục trung học tại Canada bao gồm hai cấp độ chính: Trung học cơ sở và Trung học phổ thông, mỗi cấp đều có những đặc điểm riêng nhằm trang bị cho học sinh kiến thức và kỹ năng cần thiết cho tương lai.
Trung học cơ sở
Giáo dục trung học cơ sở bắt đầu khi học sinh hoàn thành bậc Tiểu học (lớp 6). Ở giai đoạn này, học sinh sẽ bước vào lớp 7 (12-13 tuổi) và lớp 8 (13-14 tuổi). Hai năm này đóng vai trò quan trọng trong việc giúp học sinh làm quen với môi trường học tập mới, khi các em phải chuyển đổi lớp học thường xuyên và học với nhiều giáo viên khác nhau. Đây cũng là giai đoạn học sinh chuẩn bị cho những thử thách ở bậc trung học phổ thông, khi khối lượng và độ khó của các môn học sẽ tăng lên đáng kể.
Ngoài các môn học cơ bản, học sinh trung học cơ sở tại Canada còn được học thêm các ngoại ngữ như tiếng Pháp, tiếng Tây Ban Nha hoặc tiếng Anh (đối với học sinh tại Quebec). Điều này giúp các em phát triển khả năng ngôn ngữ, mở rộng vốn hiểu biết và chuẩn bị tốt hơn cho tương lai.
Trung học phổ thông
Sau khi kết thúc lớp 8, học sinh sẽ tiếp tục học lên Trung học phổ thông, kéo dài trong 4 năm từ lớp 9 đến lớp 12. Cụ thể, lớp 9 (14-15 tuổi), lớp 10 (15-16 tuổi), lớp 11 (16-17 tuổi) và lớp 12 (17-18 tuổi). Theo luật pháp Canada, học sinh phải ở lại trường học ít nhất đến 16 tuổi, ngoại trừ hai tỉnh bang Ontario và New Brunswick, nơi yêu cầu học sinh học đến 18 tuổi hoặc cho đến khi hoàn thành chương trình trung học.
Riêng tại Quebec, học sinh sẽ hoàn thành bậc trung học ở lớp 11 và sau đó có thể theo học chương trình dự bị đại học kéo dài hai năm, gọi là Cegep. Đây là một giai đoạn chuẩn bị quan trọng trước khi bước vào bậc đại học hoặc đi làm.
Tại Canada, khoảng 90% học sinh hoàn thành chương trình trung học và nhận bằng tốt nghiệp, đây là con số rất cao cho thấy sự thành công của hệ thống giáo dục tại đất nước này. Chương trình giảng dạy ở cấp trung học phổ thông được thiết kế một cách chu đáo để không chỉ chuẩn bị cho học sinh lên đại học mà còn có thể hỗ trợ đào tạo nghề cho những em muốn đi làm sớm.
Đặc biệt, nhiều trường trung học công lập tại Canada còn cung cấp chương trình Tú tài Quốc tế (IB), một chứng chỉ được công nhận rộng rãi trên toàn thế giới, đặc biệt là ở Bắc Mỹ. Khi đạt điểm cao trong các môn IB, học sinh có thể được các trường đại học chấp nhận và thậm chí miễn giảm tín chỉ, tương đương với năm đầu tiên của đại học.
Giáo dục bậc Cao đẳng (College)
Tại Canada, "Cao đẳng" thường được hiểu là các trường Cao đẳng cộng đồng, trường kỹ thuật, khoa học ứng dụng hoặc Cegep (ở Quebec). Đây là những cơ sở đào tạo sau trung học, cung cấp các chương trình cấp chứng chỉ nghề, bằng tốt nghiệp và bằng cao đẳng cho sinh viên. Chương trình giảng dạy tại các trường Cao đẳng này thường tập trung vào các lĩnh vực nghề nghiệp thực tế hơn so với bậc đại học.
Một điểm đặc trưng của hệ thống Cao đẳng tại Canada là các lớp học có quy mô nhỏ, tạo điều kiện cho giảng viên có thể tương tác nhiều hơn với sinh viên. Điều này giúp sinh viên có cơ hội học tập trong môi trường thân thiện, thoải mái và tiếp thu kiến thức hiệu quả hơn. Hơn nữa, sinh viên còn có cơ hội tham gia thực tập ngoài trường, giúp họ trải nghiệm và áp dụng kiến thức vào thực tế ngay trong quá trình học tập.
Canada nổi tiếng với nhiều trường Cao đẳng chất lượng, đặc biệt trong các lĩnh vực như môi trường, công nghệ thông tin, quản lý khách sạn, du lịch, và nhiều ngành khác. Sinh viên có thể lựa chọn giữa các chương trình học bán thời gian hoặc toàn thời gian, tùy thuộc vào nhu cầu cá nhân. Đây cũng là lý do khiến nhiều sinh viên quốc tế chọn Canada làm điểm đến học tập, nhờ vào sự linh hoạt và thực tiễn của hệ thống giáo dục này.
Ngoài ra, các trường Cao đẳng ở Canada thường xuyên cập nhật và thay đổi chương trình giảng dạy để phù hợp với nhu cầu kinh tế - xã hội đang thay đổi nhanh chóng. Điều này đảm bảo rằng sinh viên tốt nghiệp từ các trường Cao đẳng luôn được trang bị những kỹ năng và kiến thức phù hợp với thị trường lao động hiện tại.
Giáo dục bậc bậc Đại học (University)
Tại Canada, các trường đại học là những tổ chức cung cấp giáo dục bậc đại học và sau đại học, cấp bằng ở nhiều lĩnh vực khác nhau. Hệ thống bằng cấp tại các trường đại học Canada có nhiều điểm tương đồng với Hoa Kỳ, mang đến sự linh hoạt và đa dạng cho sinh viên theo đuổi.
Bằng cử nhân là cấp học đại học cơ bản, bao gồm Cử nhân Văn học (BA) hoặc Cử nhân Khoa học (BSc). Thời gian hoàn thành bằng cử nhân thường dao động từ 3 đến 5 năm, tùy vào tỉnh bang và chương trình học. Đây là giai đoạn quan trọng để sinh viên xây dựng nền tảng kiến thức chuyên môn trong lĩnh vực mình lựa chọn.
Tiếp đến, bằng thạc sĩ như Thạc sĩ Nghệ thuật (MA) hoặc Thạc sĩ Khoa học (MSc) là chương trình sau đại học, thường kéo dài khoảng hai năm. Sinh viên theo học bậc này sẽ có cơ hội đi sâu vào nghiên cứu và phát triển kỹ năng chuyên ngành.
Bằng tiến sĩ (PhD) là cấp học cao nhất trong hệ thống giáo dục sau đại học, yêu cầu từ 3 đến 6 năm để hoàn thành, tùy vào lĩnh vực và quá trình nghiên cứu. Đây là chương trình đào tạo chuyên sâu, dành cho những người muốn theo đuổi sự nghiệp nghiên cứu hoặc giảng dạy ở cấp đại học.
Ngoài các chương trình học trên, sinh viên cũng có thể lựa chọn các bằng cấp chuyên ngành nâng cao trong các lĩnh vực như Y khoa, Nha khoa, Dược, Thú y, và Luật. Những chương trình này được thiết kế đặc biệt để đào tạo sinh viên trở thành chuyên gia trong lĩnh vực mà họ theo đuổi.
Hầu hết các trường đại học và cao đẳng công lập tại Canada được tài trợ bởi chính quyền tỉnh bang, giúp đảm bảo mức học phí ở mức tương đối hợp lý. Một phần tài trợ cũng đến từ chính phủ liên bang thông qua các quỹ nghiên cứu và hỗ trợ học phí tối thiểu, giúp sinh viên tiếp cận được nền giáo dục chất lượng cao với chi phí phải chăng.
Ưu điểm vượt trội của hệ thống giáo dục Canada
Canada được biết đến là một trong những quốc gia có nền giáo dục hàng đầu thế giới. Để đạt được vị thế này, hệ thống giáo dục Canada không ngừng xây dựng môi trường học tập thân thiện, linh hoạt, kết hợp với phương pháp giảng dạy độc đáo. Dưới đây là những ưu điểm nổi bật của nền giáo dục Canada mà bạn nên biết:
Khuyến khích sự sáng tạo, không đặt nặng điểm số
Một trong những điểm khác biệt lớn của hệ thống giáo dục Canada là sự khuyến khích học sinh phát triển khả năng sáng tạo, thay vì chỉ tập trung vào điểm số. Tại đây, học sinh được tự do lựa chọn các môn học phù hợp với sở thích và thế mạnh cá nhân. Giáo viên không chỉ đánh giá dựa trên điểm số mà còn xem xét năng lực tư duy, khả năng tiếp thu bài giảng, và sự tham gia tích cực trong các hoạt động nhóm.
Điều này không chỉ giúp học sinh phát huy tối đa khả năng sáng tạo, mà còn giúp họ phát triển các kỹ năng mềm quan trọng như phản biện và làm việc nhóm.
Kết hợp giữa lý thuyết và thực hành
Canada chú trọng việc kết hợp giữa lý thuyết và thực hành trong quá trình giảng dạy. Bên cạnh các bài giảng trên lớp, giáo viên còn tổ chức các buổi thực hành, các hoạt động ngoại khóa và dã ngoại giúp học sinh dễ dàng tiếp thu kiến thức một cách thú vị và hiệu quả.
Đặc biệt, sinh viên bậc Cao đẳng và Đại học có thể tham gia chương trình hợp tác giáo dục (Co-op Education), cho phép họ kết hợp lý thuyết với trải nghiệm thực tế tại các doanh nghiệp liên kết với trường ngay trong thời gian học.
Chính phủ hỗ trợ tối đa trong việc học tập
Chính phủ Canada luôn tạo điều kiện thuận lợi cho cả học sinh trong nước và du học sinh quốc tế phát triển trong quá trình học tập và nghiên cứu. Các chính sách học bổng từ chính phủ và các trường Đại học, Cao đẳng ở Canada mang đến nhiều cơ hội học tập hơn cho du học sinh.
Ngoài ra, so với các quốc gia khác, chi phí học tập và sinh hoạt tại Canada được đánh giá khá hợp lý, là một lựa chọn tối ưu cho du học sinh có mong muốn tìm kiếm một môi trường học tập chất lượng với chi phí phải chăng.
Hệ thống giáo dục Canada có gì khác biệt so với Việt Nam?
Canada và Việt Nam có rất nhiều điểm khác biệt trong việc xây dựng hệ thống giáo dục. Hãy cùng chúng tôi điểm qua một số điểm khác nhau rõ ràng nhất của hai hệ thống giáo dục này nhé.
Cơ cấu hệ thống
Tại Canada học sinh sẽ trải qua 12-13 năm học từ lớp mẫu giáo đến lớp 12. Hệ thống được quản lý và tài trợ từ chính quyền các tỉnh/bang. Còn ở Việt Nam quy định chung sẽ gồm 12 năm học, bắt đầu từ lớp 1 đến lớp 12. Hệ thống giáo dục được quản lý tập trung bởi Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Sự khác biệt giữa hệ thống giáo dục Canada và hệ thống giáo dục Việt Nam.
Học phí
Giáo dục mẫu giáo và tiểu học tại Canada có thể được miễn phí tại một số bang. Học sinh dù là đối tượng nào cũng có thể theo học mà không đóng thêm bất kỳ khoản phí nào. Trong khi đó chính sách miễn học phí tại Việt Nam chỉ được áp dụng trong vài năm gần đây. Tuy nhiên, giáo dục mẫu giáo, tiểu học các trường công lập tại Việt Nam cũng khá thấp. Mặt bằng chung trẻ em vẫn có thể tiếp cận với nền giáo dục một cách bình đẳng, công bằng.
Chương trình học tập
Về cơ bản giáo dục Canada có sự khác biệt về chương trình học tập ở các bang. Riêng bậc mẫu giáo và tiểu học sẽ có chung chương trình học tập về các môn toán, văn, ngoại ngữ,... Điểm này khá giống với Việt Nam và một số quốc gia khác.
Tuy nhiên, từ cấp Trung học Cơ sở trở lên thì học sinh Canada sẽ chú trọng nhiều hơn vào kiến thức và kỹ năng, tập trung các môn học ngoại ngữ. Có thể xem 2 năm trung học cơ sở tại Canada là bước đệm để học sinh chuẩn bị tốt hơn cho cấp bậc cao hơn.
Còn ở Việt Nam thì Trung học Cơ sở sẽ kéo dài 4 năm cùng chương trình học tập khác biệt. Các môn học nặng về lý thuyết và kiến thức rập khuôn từ sách giáo khoa. Điều này đôi khi khiến học sinh khi học tập tại Việt Nam bị áp lực và nặng nề.
Cơ hội việc làm
Canada luôn là lựa chọn hàng đầu của du học sinh trên toàn thế giới bởi nền giáo dục hiện đại. Không những vậy, bằng cấp tại một số trường Đại học ở Canada có giá trị sử dụng trên toàn thế giới. Vậy nên sau khi tốt nghiệp Đại học các trường ở Canada, các bạn sẽ có nhiều cơ hội làm việc cùng công ty lớn trên thế giới.
Còn đối với Việt Nam, bằng cấp đại học sẽ chỉ giới hạn trong quốc gia và một vài quốc gia nhất định. Nếu các bạn muốn đi làm ở nước ngoài sẽ cần bổ sung thêm các chứng chỉ hoặc bằng cấp hỗ trợ khác.
Một số câu hỏi thường gặp về hệ thống giáo dục Canada
Nếu các bạn đang lên kế hoạch du học Canada trong tương lai có thể tham khảo một số câu hỏi và thông tin dưới đây.
Giải đáp thắc mắc về hệ thống giáo dục Canada.
Học phí tại Canada có đắt không?
Học phí tại Canada cũng sẽ được chính quyền tỉnh, bang phụ trách phân bổ. Đa phần các tỉnh bang Canada đều tổ chức giáo dục miễn phí cho các cấp bậc từ mẫu giáo đến hết lớp 12. Học sinh là công dân Canada được khuyến khích đi học dù có điều kiện kinh tế gia đình như thế nào.
Tuy nhiên, nếu các bạn du học Canada thì bắt buộc phải trả phí cho các cấp bậc. Học phí tại Canada đối với du học sinh sẽ phụ thuộc vào tỉnh, bang có trường mà bạn theo học. Tất nhiên với bậc đại học, cao đẳng thì học phí cũng cao hơn nhiều so với Việt Nam. Các bạn du học sinh nên tìm hiểu kĩ trước khi lựa chọn trường để du học Canada.
Độ tuổi du học tại Canada
Canada chưa có quy định bắt buộc về giới hạn độ tuổi du học Canada. Tuy nhiên đối với trường hợp các bạn du học tại các bậc sau Trung học thì bắt buộc trên 18 tuổi. Các bạn cần có giấy chứng nhận, thư giới thiệu, bằng tốt nghiệp THPT và chứng chỉ tiếng Anh (tuỳ trường và khu vực).
Điều kiện để du học Canada
Du học Canada ở mỗi cấp bậc, mỗi trường sẽ có điều kiện khác nhau. Cấp bậc càng cao thì điều kiện sẽ càng nhiều và khó khăn. Nếu các bạn du học Canada cấp Đại học thì bắt buộc phải có bằng tốt nghiệp THPT và các chứng chỉ ngoại ngữ kèm theo.
Học bổng du học Canada
Để hỗ trợ cho sinh viên quốc tế Canada có rất nhiều chương trình học bổng du học. Các bạn có thể săn học bổng chính phủ hoặc học bổng do chính trường bạn muốn theo học cung cấp. Mỗi loại học bổng sẽ có giá trị từ 50% cho đến 100% học phí.
